ارزنده پنهانرا گنج گوییم.تاریان برگرفته از فرهنگ ایران نام کنز برآن نهادند.در قرآن هم هست:الذین یکنزنون… یعنی کسانی که مال اندوزی می کنند وپنهانش.اما گنج خود از یک طبقه بندی تخصصی برخوردار است که ایراندوست آنرا اینگونه خلاصه می آورد.گنج در کلی ترین حالت از سه دسته زیر برخوردار است.
1-گنجینه(به تعبیر تازیان دفینه)
2- گنج شاهی(خزانه)
3-فراگنج(فراخزانه)
هریک از این موارد هم خود دسته بندی هایی دارند که اینگونه مناسب حال اینجاست.
گنجینه
گنجینه گروه یک(دفینه درجه یک)
گنجینه گروه دو(دفینه درجه دو)
گنجینه گروه سه(دفینه درجه سه)
گنجینه گروه چهار(دفینه درجه چهار)
گنج شاهی(خزانه)
شاهانه گروه یک(خزانه درجه یک)
شاهانه گروه دو(خزانه درجه دو)
شاهانه گروه سه(خزانه درجه سه)
شاهانه گروه چهار(خزانه درجه چهار)
فراگنج(فراخزانه)که اگر فرصتی دست داد به آن خواهیم پرداخت.
واما خلاصه ای از چند تعریف ونکاتی دیگر
اگر ارزنده ای تنها شامل سکه تا 5000 عدد باشد گنجینه یا دفینه درجه یک است.
وقتی تنها یک نمونه جواهرات یا ظروف به آن اضافه شده باشد درجه دو می شود.
اگر هم سکه ،هم جواهر ،هم ظرف باشد درجه سه خواهد بود.
اضافه شدن یک تا سه تندیس یا تندیسک به درجه سه آنرا به درجه چهار تبدیل خواهد کرد.
درمورد خزانه ها بحث قدری پیشرفته تر است.اولا خود خزانه به دو گروه تقسیم می شود.اگر خزانه توسط جکومت وبه دستور شاه دفن شده باشد شاهانه واگر دزدان به هردلیل خزانه ای را دفن کرده باشند دزدانه نامیده می شود.
در خزانه ها تنوع اشیا بیشتر است ومبنا تعداد آنها وتنوع آنهاست. مثلا خزانه درجه یک آن است که مجموعه ای بیش از 5000 سکه در کنار 10 تندیس یا تندیسک ودر یک اتاق با شرایط خاص پنهان شده باشند.
نکته:سرباره ها همواره از نوع دفینه اند اما نه درجه یک.گاه سربار گنجی دفینه درجه سه است.
چنانچه در کنار دفینه ای گنجنامه یافت شود آن دفینه فراخزانه است از نوع یک.
فلزیابها تنها برای عمق کاری دفینه درجه یک مناسبند که از سه گز فراتر نمی رود.
