در بسیاری از نقاط ایران گوردخمه های فراوانی دیده می شود که بر اساس باور های دوران زرتشتیان ساخته شده و امروز بسیاری از آنها سالم و بکر در سینه کش کوه ها دیده می شود.در ایران باستان ، زرتشتیان معتقد بودند که نباید جنازه ها دفن شوند چون باعث آلودگی عناصر چهار گانه طبیعت (آب ،باد،خاک و آتش )می شود بنابر این از دخمه ها برای جمع آوری و نگهداری اجساد استفاده می کردند.
بخشهای مختلف دخمه
۱-جاده دخمه؛ ۲- درب سنگی یا آهنی دادگاه؛ ۳- كتیبه دخمه؛ ۴- حلقه مردگان مرد؛ ۵- حلقه مردگان زن؛ ۶- حلقه مردگان كودك؛ ۷- استودان (استخوان دان) یا سراده
پس از آن كه بدن مرده را به درون دخمه می گذارند، پرندگان لاشخور در مدت كوتاهی كه از یكی دو ساعت بیشتر نمی شود، همه گوشت بدن مرده را می خورند و استخوان ها را باقی می گذارند.
پس از این كه گوشت مرده، خورده شد، ماموران دخمه، استخوان های خشك شده را در چاهی كه در وسط دخمه قرار دارد می ریزند و روی آن آهك و گوگرد یا تیزاب می ریزند تا {استخوان ها} بسوزد و خاكستر شود و به وسیله آب باران به چهار چاهی كه در چهار طرف چاه اصلی است برود.
بدنه چاه اصلی با سنگ و سیمان پوشیده شده است تا مادام كه استخوان ها در آن جا است و هنوز به وسیله آهك و گوگرد متلاشی و پاك نشده، میكروب به خارج سرایت نكند. بعد از آن كه استخوان ها، خاكستر و ضد عفونی شد، به وسیله آب باران شسته شده و به چاه هایی كه ته آن ها از شن پوشیده شده می رود و در حالی كه در وسط راه از چند دستگاه صافی و پاك كننده نیز رد می شود به زمین فرو می رود.
بنا بر عقاید زرتشتیان دفن مردار موجب آلودگی عنصر مقدس خاک می‌گردید.دیده شده که بسیاری از مردگانی را که در قدیم در دخمه می‌گذارده‌اند، روز‌های بعد زنده شده و به میان جماعت بازگردانیده می‌شدند!
این موضوع هم لازم به ذکر است که در دین زرتشت ناراحتی و شیون برای مردگان کاری ناپسند و شدیدا منع شده است.
