در قدیم از بعضی از چاه ها به عنوان پناه گاه و راه های ورود و خروج قلعه ها و تپه های باستانی که به عنوان قبرستان و یا حتی قلعه های خاکی دیدبانی بود استفاده میشد . شما در اکثر مکانها این چاه هارا مشاهده میکنید که کاملا خشک هستند و به این می اندیشید که این چاه برای چی بوده در صورتی که کاملا خشک است , در اینجا در مورد این چاه ها بحث کامل میکنیم . در گذشته به دلیل جنگ های مکرر و حمله دزدان و دولت های بیگانه و حتی جنگ های داخلی به قلعه های نظامی , اساتید و معماران به این فکر افتاند که در این قلعه ها راهی را طراحی کنند که در موقع حمله و یا فتح قلعه بتوانند راه فرار ی برای افراد سلطنتی داخل آن داشته باشند و یا از آن به عنوان پناهگاه اسفاده کنند که دشمن هم به ان شک نکند پس این چاه ها را طراحی کردند و خوب هم جواب داد و کسی هم به این چاه ها شک نمیکرد و همه آن رابه عنوان چاه خشک شده ویا از کار افتاده میپنداشتند و همین باعث شد که کم کم این طرح در قدیم جا بی افتد و از آن به عنوان چیزهای دیگه هم استفاده شود به خصوص مخفی کردن دفینه در این چاها . حال میپردازیم به طراحی داخلی این چاها . در این چاه ها قانون خاصی رعایت میشد که یک نمونه آن عمق مشخص آن بود که یا 13 متری بود یا 33 متری و تعداد کمی هم 6 متری و نمونه دیگر آن طرح ساختار آن بود که به صورت قیفی یا گرد و یا مستطیلی بود و راهی از زیر این چاه ها باز میشود که در اول به صورت اتاقی خالی میباشد که بعضی از این اتاق ها تو در تو و بعضی هم طاق دار هستند ولی قانون اکثر آنها یکی است و از پشت یا سقف اتاق راه باز میشود و به راه و یا تونل متصل میشود جلوی اکثر این تونل ها سنگی عظیم نهاده شده که راه را مسدود کرده و اول راه به صورت شتر گلویی میباشند که آب به داخل نفوذ پیدا نکند و در ادامه راه تله و در آخر هم به اتاق اصلی که اتاق دفینه میباشد راه پیدا میکند . یک سری از این چاه ها در کمره بار دارند قسمتی که قیفی شکل است و رنگ و یا آجر در آن قسمت فشرده تر است . و از نشان خاصی در آن استفاده میشود مانند کمان و فلش و … . نشانی که در بالا برای این چاه ها استفاده میکنند به چند صورت است . 1. درخت قدیمی و کهنسال که چاه در زیر درخت و یا جلوی آن است و یک قبر هم در جلوی درخت وجود دارد و قبر متعلق به آخرین شخصی است که جانش را در این راه گرفتند که مکان فاش نشود . 2. وسط قلعه ها ی خاکی عظیم و یا کنار قلعه های واقعی نظامی و کنار سنگ های عظیم الجثه . آثاری که نشان دهنده این چاه ها میباشد علامت مربع روی سنگ به صورت فرو رفته و یا سوراخ به صورت تکی روی سنگ های تراش خورده میباشد . اکثر این چاه ها هم به صورت دست چین با حاک پر شده اند .
