در بسیاری از نقاط کشور سنگ نوشته هایی را چه به صورت نوشته و یا حکاکی می بینیم که متاسفانه بسیاری از کاوشگران آنها را یا تخریب یا جابجا می کنند به جهت یافتن گنج و دفینه اما واقعیت اینه که این سنگ نوشته ها صرفا برای دفینه نیست و برای مصارف دیگری حکاکی شدند.
سنگنبشته، سنگنوشته یا کتیبه به تختهسنگ، کاشیکاری یا سطح دیگری گفته میشود که معمولاً واقعهای تاریخی بر روی آن کندهکاری یا نوشته شده باشد. معمولاً کتیبه به نوشتهای اطلاق میشود که بر روی سنگ، در حاشیهٔ سردرِ ساختمانها؛ یا گوشههای پارچههای خاص نظیر پرده، سفره، و بیرق؛ یا بر صفحههای کتاب نگارش مییابد.
سنگنبشتههای (کتیبههای) یافت شده در مصر و بینالنهرین و مواردی مانند آن به هزاره چهارم پیش از میلاد برمیگردد. این کتیبهها بیشتر فرمان شاهان و فرمانروایان و توصیف وقایع و تاریخ جنگها بودهاند
در ایران باستان سنگ نوشته بیشتر بر کوهپایهای مشرف بر چشمه سار حک میگردیدهاست. سنگ نوشته گاه به دستور شاه کشور، سردار یا والی منطقه نگاشته میشد.
از کتیبههای مهم دوران باستان در ایران و نواحی اطراف آن یکی کتیبه آشور بانیپال در ذکر فتح شهر شوش و وقایع پس از آن،و دیگر کتیبههای دوگانه داریوش هخامنشی در بیستون به زبانهای پارسی قدیم و عیلامی بابلی است، که یکی به کتیبه بزرگ و دیگری به کتیبه کوچک موسوم است.
از شاهان هخامنشی کتیبههای متعددی در تختجمشید، شوش، نقش رستم، و همدان برجای ماندهاست. کتیبه داریوش اول در شوش را فرانسویان کشف کردند. این کتیبه مفصلتر از کتیبه بیستون و نقش رستم (از کتیبههای دیگر این شاه و شاهان دیگر هخامنشی) است. در نقش رستم، محلی در ۴ کیلومتری تختجمشید، چهار مقبره از شاهان هخامنشی بهصورت مغاکهایی بر سینه کوهی از سنگ یکپارچه برجای ماندهاست. در این مکان کتبیههایی دربارهٔ جنگها و فتوحات داریوش و خشایارشا وجود دارد.در همدان نیز کتیبهای از داریوش در کوه الوند به زبان پارسی، عیلامی، و آشوری نگارش یافتهاست. محتوای آن وصف اهورامزدا و کمکهای او و ذکر وقایع سلطنت داریوش است. کتیبهای از خشایارشا نیز در همان مکان با وصف اهورامزدا و ذکر سلطنت او وجود دارد. کتیبه دیگر از اردشیر دوم برپایه ستونی به سه زبان مذکور است که هماکنون در موزه بریتانیا قرار دارد. مضمون این کتیبه وصف اجداد اردشیر دوم و تالاری است که او بنا نهادهاست.