در بسیاری از نسخه ها در طول تاریخ باستان ایران که کار دفینه گذاری در دل خاک و تپه ها انجام می شد به وفور میبینیم که برای یافتن درب ورودی تپه ها یا نقطه صحیح حفاری به شاخص خورشیدی تاکید دارد که مثلا به اولین نقطه آفتاب درآمد یا سمت طلوع آفتاب و یا غروب رفته و حفاری کنید یا درب ورودی تونل را بیابید.این امر مستلزم استفاده از شاخص های صحیح خورشیدی هست .در ذیل مختصری در خصوص این شاخص در ایران می پردازیم.
پیشینه تعیین تغییر زمان از طریق اندازه‌گیری سایه آفتاب به زمان باستان برمی‌گردد. در آغاز، شاخص‌های خورشیدی، ویژه اندازه‌گیری زمان و حرکت خورشید، از سایه ساختمان‌ها و درختان تشکیل می‌شده‌است. به‌تدریج، با گذشت زمان از ابزارهایی که به صورت شاخص قائم بر روی صفحه‌ای قرار داده می‌شده ساخته شدند. شاخص‌های آفتابی معمولاً ارتفاع خورشید و عرض جغرافیایی روزانه را مشخص می‌نمودند. علاوه بر این شاخص‌ها شواهدی هم در دست است که ایرانیان از ابزارهای آفتابی دیگری برای مشخص نمودن طول جغرافیایی و جهت سود می‌جستند. در دوران اسلامی، دریانوردان ایرانی، برای مشخص نمودن جهت مکه، جهت انجام وظایف مذهبی روزانه، در هر نقطه شاخص‌هایی ساخته بودند. در این ابزار یک شاخص آفتابی قائم نصب شده که زمان را مشخص می‌کرده و آنگاه با گرداندن آن ابزار در امتداد مدار، جهت مکه کاملاً مشخص می‌شده‌است.
