تومولوس تپه های دست سازی هستند که در حقیقت مزار پادشاه ، شاهزاده و دیگر بستگان بسیار نزدیک به آن پادشاست و هم می تواند صرفا فقط مقبره پادشاه باشد و هم مقبره خانوادگی . این تپه ها بر اساس معماری های الهام گرفته از لانه پرندگان ، حیوانات و کواکب و ستارگان طراحی و ساخته می شود که در ساخت آن که بعضا چندین سال زمان می برده است از همه امکانات یک پادشاه استفاده می شد و هم از نظر زیبایی داخلی و هم استحکام بیرونی کم و کاستی نداشته بود چرا که سرای زندگی بعد از مرگ پادشاه محسوب می شده و پادشاه هم سعی در زیباسازی آنجا داشته است.از نظر دفینه و هدایا نیز مکان بسیار پرباری می باشد و پادشاهان سعی در بردن قسمت زیادی از اموال خود برای زندگی بعد از مرگ برای خود داشتند.
از مسایل اصلی رسیدن به اموال تومولوس ها می توان به سختی زیاد کار ، زمان بر بودن ، هزینه زیاد ، پیچیده بودن مسیر تونل های داخلی ، استحکانات سنگین و عمق زیاد دفینه اشاره کرد و این مسله باعث شده تا کاوشگران کمی سراغ تومولوس ها بروند .اما نکته ای که اینجا وجود دارد اینه که آیا تومولوس ها فقط یک مقبره با دفینه دارند ؟
لازم به توضیح است که تومولوس ها ممکن است غیر از دفینه اصلی که در عمق پایین این تپه وجود دارد و مربوط به مقبره پادشاست دفینه های کوچک دیگری نیز بر روی سطح خود داشته باشد که مربوط به مقبره افراد دیوانی آن پادشاه و یا وابستگان دیگر مرتبط به آن خاندان باشد. از طرفی هم با توجه به معروفیت مکان تومولوس و حتی مقدس بودن آن مکان در ادوار مختلف تاریخی ممکن است از آن تومولوس به عنوان نشانه دفینه های دیگر نیز استفاده کرده باشند برای مثال ده گز از فلات تپه گذشته به سمت آفتاب درآمد قبری دارد …
لذا از این جهت اکثر حفاران که از گرفتن دفینه اصلی تپه ها نامید می شوند با استفاده از دستگاه روی تومولوس و اطراف آن را به دقت چک می کند تا به دفینه های کوچک احتمالی روی تپه یا اطراف آن برسند.
