غار های دستکند (کافرکلی ) روستای آب اسک:
این دخمه ها در شمال جاده هراز و در مجاورت رودخانه هراز و در شرق روستای آب اسک ، به فاصله 90 کیلومتری آمل در دل کوهی بلند کنده شده است. رودخانه هراز در پای کوه قرار دارد. دخمه های سنگی به فاصله چند متری از دامنه کوه کنده شده اند. در بعضی از قسمتها نیم متر تا پرتگاه بیشتر فاصله ندارد. غار های دستکند (کافرکلی) اسک از نظر تعداد کمتر از غار های دستکند پلمون می باشدو فقط یکی از این دخمه ها دو طبقه است و راه ورودی آن از دیواره شرقی طبقه اول با کندن چند جای پا است. این در حالی می باشد که را ه ورود به طبقات بالا در دیگر دخمه های مسیر هراز اکثرا از طریق سوراخی در سقف میسر می باشد .
بعضی از آنها دارای سکوهایی به ارتفاع 60 سانتیمتر و به طولهای متفاوت هستند. ورودیها به اشکال قوسی و طاق مانند همچنین برخی از آنها دارای نورگیر می باشند می توان اینگونه تصور نمود که کافرکلی های اسک قدیمی تر از کافرکلی پلمون می باشد چون این دخمه ها بسیار ساده و ابتدایی درست شده اند و کمتر ساختار دخمه های پلمون در آن مشاهده می شود .
دخمه های کافرکلی هراز
دلیل ارجاع این غار های دستکند به دوران تاریخی حکومت مادها شاید این باشد که اصطلاحا لغت دخمه با نام ماد مترادف گشته است به علت وجود گوردخمه های متعدد مادی، هر جا نمونه هایی از این دخمه ها یافت شود خود بخود ذهن ها به این سمت کشیده می شود.
اما انتساب دخمه های محور هراز به دوره ماد را با توجه به تفاوت نوع معماری دخمه های محور هراز با دخمه های منتسب به دوران ماد (نظیر عدم وجود نقش برجسته ، المانهای معماری چون، ته ستون، ستون، بارولیف و سازه های معماری مشابه که در گور دخمه های منتسب به ماد دیده می شود)، قابل پذیرش نیست. دخمه های محور هراز عاری از هر گونه تزیین و کتیبه هستند و همچنین دخمه های محور هراز کاربری مسکونی، دژ ودیده بانی داشته اند اما گوردخمه های مادی کاربری تدفین داشته اند و احتمالا در شرایط خاص از آنها استفاده می کردند .
وجود این معماری بدون شک در شرایط خاص و بخاطر دفاع در مقابل حملات مهاجمین ایجاد گردیده اند. همانگونه که میدانیم در قرون اولیه اسلامی صفحات مازندران یکی دو قرن از پذیرش آیین جدید سر باز زدند و در مقابل تازه واردان مقاومت کردند و این مقاومتها در این بخش از طبرستان نمی تواند دور از ذهن باشد. آیا این دخمه ها نمی تواند محلی برای مقابله با هجوم اعراب باشد؟